Niewłaściwa struktura wędzidełka w jamie ustnej, jest częstą przyczyną problemów ortodontycznych oraz estetycznych. Może to prowadzić do kompleksów i kłopotów z komunikowaniem się z innymi ludźmi. W zależności od indywidualnej sytuacji pacjenta, wędzidełko można podciąć, wyciąć lub skorygować. Zabieg przeprowadza się głównie ze wskazań periodontologicznych (w przypadku np. recesji dziąseł) oraz ortodontycznych.
Gdzie jest wędzidełko?
Wyróżniamy trzy rodzaje wędzidełek jamy ustnej:
- wędzidełko pod językiem,
- wędzidełko wargi górnej oraz dolnej,
- wędzidełko policzkowe.
Wędzidełka są niewielkimi fałdami błony śluzowej, łączącymi się w dwie struktury. Wędzidełko podjęzykowe rozciąga się między dolną powierzchnią języka a dnem jamy ustnej. Z kolei wędzidełko wargi górnej znajduje się na wewnętrznej powierzchni wargi i biegnie do dziąseł aż nad siekaczami, przez co przyjmuje kształt trójkąta. Wędzidełko wargi dolnej zlokalizowane jest pod siekaczami. Ostatni z rodzajów wędzidełek tj. wędzidełko policzkowe znajduje się między wewnętrzną częścią policzków i dziąsłami.
Warto zaznaczyć, że wędzidełka mogą u każdej osoby wyglądać inaczej. Mowa tutaj o ich długości i grubości, które zmieniają się w zależności od ruchu w jamie ustnej. Dlatego też nie da się jednoznacznie ustalić wartości, które można uznać za prawidłowe lub nieprawidłowe. Wszelką diagnostyką w tym zakresie musi się zająć wyspecjalizowany lekarz.
Jakiekolwiek nieprawidłowości związane ze strukturą wędzidełka mogą prowadzić do poważnych problemów. W przypadku nieprawidłowej budowy wędzidełka językowego możliwe są problemy z wypowiadaniem słów, oddychaniem lub pobieraniem pokarmu (w wieku niemowlęcym). Skrócone wędzidełko języka jest przypadłością powszechnie spotykaną wśród dzieci (szacuje się, że jest to od 1 do 10%).
Kiedy podciąć wędzidełko?
Niewiele osób zwraca uwagę na to, jak istotną rolę odgrywają wędzidełka w funkcjonowaniu człowieka. Jakiekolwiek nieprawidłowości w tym obszarze mogą prowadzić do problemów z karmieniem, wymawianiem głosek, ssaniem piersi u niemowląt i nie tylko. Niewłaściwie rozwinięte wędzidełko może też uniemożliwiać utrzymanie ruchomości języka na odpowiednim poziomie. To jednak nie wszystko, bo wędzidełka pełnią też znaczącą funkcję w utrzymaniu higieny jamy ustnej. Pozwalają one rozwijać się dziąsłom, co chroni szyjki zębow
Nieprawidłowa budowa wędzidełka może prowadzić do wielu konsekwencji. U niemowląt często spotykane jest zbyt krótkie wędzidełko, które nie pozwalają im w prawidłowy sposób pobierać pokarmu. Starsze dzieci mogą mieć poważne problemy z wymawianiem poszczególnych głosek przez ograniczone ruchy języka.
W przypadku niewłaściwej budowy wędzidełka wargi górnej lub dolnej może dojść do wad zgryzu. Mowa tutaj najczęściej o przerwie między zębami, czyli o tzw. diastemie, która znacząco zwiększa ryzyko wystąpienia chorób przyzębia oraz wpływa bezpośrednio na wadę wymowy. Nieprawidłowe formowanie wędzidełek może też sprawiać, że pokarm będzie zalegać w różnych zakamarkach jamy ustnej.
W rezultacie zwiększa to ryzyko występowania stanów zapalnych zębów i dziąseł, w tym np. próchnicy. Nieprawidłowo uformowanie wędzidełka mogą też odsłaniać szyjki zębowe, co osłabia zęby i sprzyja rozwojowi paradontozy, a w skrajnych sytuacjach powoduje nawet utratę zębów. Warto jednak pamiętać, że nie w każdym przypadku po stwierdzeniu nieprawidłowości w budowie wędzidełka, należy je podcinać. Ostateczną decyzję podejmuje lekarz na podstawie szczegółowej diagnostyki.
Kto podcina wędzidełko?
Podcinanie wędzidełka jest zabiegiem, który wykonuje chirurg stomatolog. Czasami może go wykonać również neonatolog, laryngolog lub inny specjalista. Podczas operacji najczęściej wykorzystuje się laser lub skalpel. Zabieg nie jest jednak skomplikowany i należy do bardzo bezpiecznych. Podcięcie wędzidełka trwa zaledwie kilka minut, a po zabiegu nie jest wymagana dodatkowa hospitalizacja. Warto dodać, że jeśli zbyt krótkie wędzidełko zostanie wykryte zaraz po urodzeniu, to operację można przeprowadzić jeszcze w szpitalu.
Podcięcie wędzidełka wargi górnej — czy boli?
Jest to operacja bezpieczna i praktycznie bezbolesna. Zabieg zazwyczaj przeprowadza się w znieczuleniu miejscowym. W przypadku zbyt grubego wędzidełka, konieczna może być interwencja chirurga, który wykorzysta skalpel lub laser. Drugie rozwiązanie nie wiąże się z żadnym krwawieniem, choć w przypadku skalpela również jest ono niewielk
Warto dodać, że podcięcie wędzidełka nie jest jedynym zabiegiem, który wykonuje się w razie nieprawidłowego rozwoju tychże struktur. W niektórych sytuacjach stosuje się plastykę lub wycięcie wędzidełka. Każdy z wymienionych zabiegów charakteryzuje się bardzo rzadkim występowaniem powikłań. Mogą one jednak pojawić się u starszych dzieci, co jest spowodowane bliznowaceniem rany.
Po zabiegu podcięcia wędzidełka powinno wykonywać się ćwiczenia, które przyspieszają proces gojenia się rany. Z pewnością o wszystkim dokładnie opowie lekarz tuż po wykonaniu zabiegu. Ćwiczenia tego typu wykonuje się przez ok. 4 tygodnie kilka razy dziennie. Nie są one jednak zbyt przyjemne z perspektywy dziecka, dlatego warto wprowadzać do nich elementy wspólnej zabawy.
Zdarza się także, że wędzidełka przyrastają na nowo, przez co konieczne jest powtórzenie podcięcia lub plastyki. Nieprawidłowo wykształcone wędzidełka nie zawsze wymagają leczenia. Czasami ustępują one samoistnie wraz z rozwojem dziecka. W niektórych sytuacjach mogą przyczyniać się do poważnych problemów związanych z wadami wymowy, wadami zgryzu czy przyrostem masy ciała.
Na czym polega plastyka wędzidełka jamy ustnej?
Plastyka i podcięcie wędzidełka jamy ustnej to jeden najbezpieczniejszych zabiegów wykonywanych nawet wśród bardzo małych dzieci. W zależności od kliniki zabieg ten wykonuje się laserem, skalpelem, nożyczkami czy falami radiowymi. Wszystko zależy od wieku dziecka. Przyjmuje się, że u dzieci kilkudniowych do około 3 roku życia, zabieg ten może wykonać nawet laryngolog przy użyciu znieczulenia w żelu i nożyczek. Cała operacja trwa w zależności od metody od kilku do kilkunastu minut.
Po zabiegu konieczne jest wykonywanie wspomnianych ćwiczeń zaleconych przez lekarza. Dziecko powinno też uczęszczać do logopedy, aby zapobiec wtórnemu przyrośnięciu języka. W przeciwnym razie pojawią się problemy z wymogą, wady zgryzu czy nawet ślinotok. Zabieg podcięcia wędzidełka języka ma za zadanie zwiększyć jego ruchomość. Warto tutaj dodać, że nawet operacje przeprowadzane nożem chirurgicznym są w pełni bezpieczne i bezbolesne.
Podsumowanie — wszystkie informacje w pigułce
Wędzidełko to włóknista i cienka tkanka, która łączy dwa fragmenty ciała, przez co ogranicza ich zakres ruchu. W jamie ustnej wędzidełka są niezbędne do ruchu warg i języka, dzięki czemu możliwe jest komfortowe żucie pokarmu, zrozumiałe wymawianie głosek i utrzymanie napięcia mięśniowego. Taka tkanka może być jednak zbyt krótka lub przerośnięta i wtedy konieczne jest wykonanie zabiegu.
Problemy z wędzidełkiem w jamie ustnej mogą wpływać negatywnie na samopoczucie i pewność siebie. Wady zgryzu mogą prowadzić do licznych chorób, a odsłonięte szyjki zębów do próchnicy czy nawet ich wypadania. Zabieg podcinania, plastyki lub wycinana wędzidełek wykonuje się głównie u dzieci, choć czasami pacjentami są także osoby dorosłe.
Wędzidełko należy podciąć wyłącznie na podstawie oceny lekarskiej. Niekiedy wystarczą bowiem ćwiczenia logopedyczne, które rozciągają zbyt krótką tkankę. Zabiegowi chirurgicznemu nie powinny poddawać się osoby, które cierpią na infekcje dróg oddechowych lub mają problemy z krzepliwością krwi. Warto też zbadać się na ewentualnie alergie, które mogą wywoływać leki znieczulające.
Cena za podcięcie wędzidełka zależy od typu przeprowadzanego zabiegu oraz rodzaju znieczulenia. W przypadku prywatnej opieki zdrowotnej nie są to jednak zbyt wysokie koszty. Sama operacja trwa zaledwie chwile, a może diametralnie poprawić jakość życia.
Pacjent przed zabiegiem powinien być na czczo. Podcięcie trwa do kilkunastu minut, a po wykonanym zabiegu można wrócić do domu. Coraz częściej spotykaną techniką podcinania wędzidełka jest cięcie laserowe, które minimalizuje krwawienie i przyspiesza proces gojenia rany. Frenotomia jest zabiegiem refundowanym z Narodowego Funduszu Zdrowia, ale ze względu na bardzo długi czas oczekiwania na operację, lepiej jest skorzystać z prywatnej kliniki. Cena końcowa wynosi w takim wypadku do kilkuset złotych.
Warto też jeszcze raz podkreślić, że zarówno plastyka, jak i podcięcie wędzidełka jamy ustnej są zabiegami bardzo bezpiecznymi i bezbolesny. W przypadku małych pacjentów często stosuje się tzw. sedację wziewną, czyli znieczulenie gazem rozweselającym. Jest to łatwa i bezpieczna forma uspokojenia pacjentów, którzy obawiają się zabiegu. Gaz ogranicza świadomość pacjenta i pozwala mu lepiej znieść ból oraz pozbyć się strachu. Inną często spotykaną formą znieczulenia stosowaną podczas takich zabiegów jest specjalny żel.
